Bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) có gì khác nhau? Bão và ATNĐ được gọi chung là xoáy thuận nhiệt đới (XTNĐ), là một vùng gió xoáy, có đường kính tới hàng trăm kilômét, hình thành trên vùng biển nhiệt đới, gió thổi xoáy vào trung tâm theo hướng ngược chiều kim đồng hồ, áp suất khí quyển (khí áp) trong XTNĐ thấp hơn xung quanh, có mưa, đôi khi kèm theo dông, tố, lốc.
Phân biệt giữa ATNĐ và bão
Áp thấp nhiệt đới có sức gió mạnh nhất từ cấp 6 đến cấp 7 và có thể có gió giật gọi là áp thấp nhiệt đới.
Bão có sức gió mạnh nhất từ cấp 8 trở lên và có thể có gió giật gọi là bão thường. Bão có sức gió mạnh nhất từ cấp 10 đến cấp 11 gọi là bão mạnh, từ cấp 12 đến cấp 15 gọi là bão rất mạnh, từ cấp 16 trở lên gọi là siêu bão.
Cấu trúc của bão
Các thành phần chính của bão bao gồm các dải mưa ở rìa ngoài, mắt bão nằm ở chính giữa và thành mắt bão nằm ở ngay sát mắt bão. Ở nửa dưới của khí quyển, không khí chuyển động xoắn vào tâm theo chiều ngược kim đồng hồ, chuyển động thẳng đứng lên trên trong thành mắt bão và toả ra ngoài ở trên đỉnh theo chiều ngược lại. Ở chính giữa trung tâm của cơn bão không khí chuyển động giáng xuống, tạo nên vùng quang mây ở mắt bão.
Các thành phần chính của bão bao gồm các dải mưa ở rìa ngoài, mắt bão nằm ở chính giữa và thành mắt bão nằm ngay sát mắt bão.
Mắt bão là vùng tương đối lặng gió, quang mây, có đường kính khoảng 30 - 60km. Khi ở trong khu vực bão, người ta thường rất ngạc nhiên khi thấy gió và mưa đang rất dữ dội đột nhiên lại ngừng hẳn, trời quang mây tạnh, đó là khi mắt bão đi qua. Và ngay sau đó, gió và mưa lại xuất hiện, cũng đột ngột như vậy, nhưng với hướng ngược lại. Chúng ta phải hết sức lưu ý đến hiện tượng này trong việc phòng tránh bão.
Thành mắt bão là tường mây dày xung quanh mắt bão gồm các đám mây dông phát triển lên rất cao. Đây là nơi có gió mạnh nhất trong bão. Mắt bão có thể to ra hoặc thu hẹp lại hay nhân đôi lên và có thể tạo nên nhiều vòng thành mắt bão. Sự biến đổi của mắt bão và thành mắt bão gây nên các biến đổi về tốc độ gió và cường độ bão
Điều kiện hình thành bão?
Bão chỉ có thể hình thành khi có đủ 3 điều kiện: Nhiệt (26 - 270C trở lên), ẩm và động lực để tạo xoáy (đủ lượng hơi nước khổng lồ bốc hơi mạnh từ mặt biển để cung cấp năng lượng ngưng kết cho bão hình thành và lực coriolis đủ lớn để tạo xoáy).
Lực Coriolis không những ảnh hưởng đến chiều quay của cơn bão mà nó quy định hướng di chuyển của cơn bão. Theo đó, cơn bão hình thành ở Bắc Bán Cầu luôn di chuyển lệch về bên phải, còn bão hình thành ở Nam Bán Cầu luôn di chuyển lệch về bên trái. Chính vì thế, khi bão hình thành ở biển Đông luôn có xu hướng di chuyển về phía đất liền Việt Nam.
Quy luật chung của bão, ATNĐ ảnh hưởng tới Việt Nam
Theo số liệu thống kê nhiều năm thì trung bình hàng năm có khoảng 5 - 6 cơn bão và 2 - 3 ATNĐ ảnh hưởng đến nước ta, trong đó 1 - 2 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Hà Tĩnh. Mùa bão bắt đầu từ tháng 6 và kết thúc vào cuối tháng 11 và nửa đầu tháng 12. Bão thường tập trung nhiều nhất trong các tháng 8, 9, và 10.
Hướng di chuyển trung bình của bão cũng khác nhau theo mùa. Thời kỳ nửa đầu mùa bão, quỹ đạo bão có hướng Tây Bắc, Bắc và Đông Bắc, thường đổ bộ vào Đông Nam Trung Quốc, Nhật Bản. Thời kỳ sau quỹ đạo thiên hướng Tây về phía Việt Nam. Trung bình, từ tháng 1 - 5, bão ít có khả năng ảnh hưởng đến Việt Nam và không ảnh hưởng đến Hà Tĩnh. Từ tháng 6 - 8, bão có nhiều khả năng ảnh hưởng đến Bắc Bộ. Từ tháng 9 - 11, bão có nhiều khả năng ảnh hưởng đến Hà Tĩnh, Trung Bộ và Nam Bộ.
Ở nửa đầu mùa bão, quỹ đạo của bão ít phức tạp, và ngược lại, bão thường di chuyển phức tạp trong nửa cuối mùa bão. Quỹ đạo của bão trên Biển Đông có thể được chia thành 5 dạng chính: ổn định, phức tạp, parabol, suy yếu trên biển và mạnh lên gần bờ. Trong số đó, dạng phức tạp và mạnh lên gần bờ là khó dự báo nhất. Hơn nữa, khu vực Biển Đông chịu sự chi phối của nhiều hệ thống thời tiết khác nhau nên càng làm cho việc dự báo phức tạp hơn.
Lưu ý rằng, các đặc điểm trên đây là những tính chất trung bình đặc trưng nhất. Trong mỗi năm cụ thể, sự xuất hiện và tính chất quĩ đạo bão có thể khác nhiều so với các giá trị trung bình này.