I. Tình hình chung

Năm 2021, bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) xuất hiện muộn hơn so với TBNN (TBNN tháng 4 - 5). Trong năm, có 08 cơn bão và 3 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) hoạt động trên Biển Đông, như vậy là ít hơn trung bình nhiều năm (TBNN) 01 cơn (TBNN 12 cơn) và ít hơn năm 2020 là 03 cơn (năm 2020 có 13 cơn bão và 01 ATNĐ). Số cơn bão đi vào đất liền nước ta xấp xỉ TBNN (TBNN là 5 - 6 cơn) nhưng thấp hơn năm 2020 là 1 cơn. Tổng lượng mưa mùa mưa, bão lũ năm 2021 hầu khắp các khu vực trong tỉnh cao hơn so với TBNN, nhưng thấp hơn so với năm 2020.

Trong số 08 cơn bão và 03 ATNĐ hoạt động trên Biển Đông, có 06 cơn bão và ATNĐ đi vào đất liền các tỉnh nước ta cụ thể: Bão số 2 (có tên quốc tế là KOGUMA) đi vào đất liền từ Thái Bình đến phía Bắc Nghệ An vào sáng ngày 13/6. ATNĐ 1 khi đi vào vùng biển Thái Bình - Thanh Hoá suy yếu thành vùng áp thấp sau đó đi vào đất liền tỉnh Thanh Hoá sáng 08/7. Bão số 6 (DIANMU) suy yếu thành áp thấp nhiệt đới và đi vào đất liền các tỉnh Thừa Thiên Huế - Quảng Nam đêm 23/9. Bão số 7 (có tên quốc tế LIONROCK) suy yếu thành ATNĐ và đi vào đất liền các tỉnh từ Hải Phòng đến Nam Định vào chiều ngày 10/10. Bão số 8 (KOMPASU) suy yếu thành vùng áp thấp và tan dần trên vùng ven bờ Nam Định - Thanh Hóa vào chiều ngày 14/10. ATNĐ số 3 suy yếu thành vùng áp thấp đi vào đất liền tỉnh Khánh Hòa vào sáng ngày 27/10.

Năm nay, không có cơn bão và ATNĐ nào đi vào đất liền khu vực Hà Tĩnh tuy nhiên do chịu ảnh hưởng của hoàn lưu bão và ATNĐ nên trên địa bàn tỉnh đã xảy ra mưa to và gió mạnh, như bão số 2 đi vào đất liền Thái Bình - phía bắc Nghệ An vào sáng ngày 13/6 gây gió mạnh cấp 5, cấp 6, giật cấp 7 ở vùng ven biển Hà Tĩnh và toàn tỉnh có mưa to, có nơi mưa rất to với tổng lượng mưa phổ biến 200 - 300mm. Ngoài ra, do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3, số 5, số 6, số 8 và ATNĐ 1 nên toàn tỉnh xảy ra mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to.

Tổng lượng mưa mùa mưa bão lũ năm nay (tính từ tháng 6 đến tháng 11/2021), các khu vực phổ biến 1600 - 2570mm (riêng Kỳ Anh 2798mm, Cẩm Nhượng 2986mm). Các khu vực cao hơn TBNN từ 17 - 50% (Riêng Hương Khê, Sơn Diệm, Chu Lễ xấp xỉ TBNN) nhưng thấp hơn so với năm 2020 cùng kỳ từ 11 - 30% (riêng khu vực Kỳ Anh, Hương Khê, Chu Lễ, Hòa Duyệt xấp xỉ TBNN, khu vực Cẩm Nhượng,Thạch Đồng, và Hương Sơn cao hơn năm 2020 cùng kỳ 20 - 30%. Mặc dù lượng mưa mùa mưa, bão, lũ năm 2021 khá cao nhưng do mưa rải đều ra các tháng với 2 - 3 đợt một tháng và lượng mưa mỗi đợt không quá lớn, một số đợt mưa lớn chỉ tập trung trung ở khu vực ven biển nên tình hình mưa, bão, lũ năm 2021 không nhiều như những năm trước.

II. Những đợt mưa lớn

Trong mùa mưa bão năm nay trên địa bàn toàn tỉnh xảy ra 08 đợt mưa lớn cụ thể:

Đợt 1: Xảy ra từ đêm 11 đến sáng ngày 13/6 do ảnh hưởng hoàn lưu bão số 2 nên có mưa to đến rất to, lượng mưa phổ biến 200 - 300mm.

Đợt 2: Xảy ra từ đêm 23 - 25/7, ảnh hưởng hoàn lưu ATNĐ suy yếu từ bão số 3 nên toàn tỉnh có mưa, mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất to và dông. Tổng đợt mưa phổ biến 58 - 98mm.

Đợt 3: Xảy ra từ đêm 07 đến ngày 09/9, do ảnh hưởng của rìa tây nam lưỡi áp cao lục địa kết hợp rìa phía Bắc rãnh áp thấp có trục qua Nam Trung Bộ trên cao áp cao cận nhiệt đới lấn về phía Tây toàn tỉnh nên có mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến 100 - 300mm

Đợt 4: Xảy ra từ đêm 13 đến ngày 15/9, ảnh hưởng hoàn lưu vùng áp thấp suy yếu từ bão số 5 nên khu vực thủy lợi Nam Hà Tĩnh có mưa vừa, có nơi mưa to đến rất to. Lượng mưa các khu vực từ 45 - 85mm (riêng khu vực phía Nam của tỉnh phổ biến 139 - 192mm).

Đợt 5: Từ đêm 23/9 đến đêm ngày 27/9 do ảnh hưởng hoàn lưu vùng áp thấp suy yếu từ bão số 6 kết hợp nhiễu động đới gió đông trên cao nên có mưa, mưa vừa (riêng ngày 24 và 25/9 có mưa to đến rất to) với tổng lượng mưa phổ biến từ 150 - 300mm.

Đợt 6: Xảy ra từ ngày 04/10 - 06/10, do ảnh hưởng của rìa bắc dải hội tụ nhiệt đới nối áp thấp nhiệt đới có trục qua Trung Trung Bộ kết hợp với nhiễu động đới gió đông trên cao do đó có mưa vừa, mưa to, nhiều nơi có mưa rất to, tổng lượng mưa phổ biến 100 - 230mm (riêng khu vực phía Nam của tỉnh thấp hơn phổ biến 54 - 63mm).

Đợt 7: Từ chiều 13 - 14/10 do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 8 nên toàn tỉnh có mưa vừa, mưa to và lượng mưa phổ biến 90 - 150mm.

Đợt 8: Xảy ra từ đêm 15/10 đến sáng ngày 18/10 do ảnh hưởng của KKL tăng cường kết hợp dải hội tụ nhiệt đới có trục qua Trung Trung Bộ có mưa, mưa vừa có nơi mưa to riêng đồng bằng ven biển có mưa rất to. Tổng lượng mưa các khu vực phổ biến 75 - 154mm, riêng khu vực đồng bằng và ven biển phổ biến 251 - 686mm.

III. Đặc điểm lũ trên các sông khu vực Hà Tĩnh

1. Đặc điểm lũ

Năm 2021, nhìn chung mùa lũ trên các sông khu vực Hà tĩnh diễn ra đúng với quy luật hàng năm. Đỉnh lũ lớn nhất năm trên các sông Ngàn Sâu, Ngàn Phố ở mức BĐI - BĐII, sông La ở mức dưới BĐI. Số các đợt lũ xảy trên các sông ở mức xấp xỉ so với TBNN và thấp hơn so với năm 2020 cùng thời kỳ. Tuy nhiên, mùa lũ năm 2021 diễn ra với cường suất lũ và lũ nhỏ, ít ảnh hưởng đến các hoạt động dân sinh - kinh tế.  

Đặc trưng đợt lũ lớn nhất năm (từ ngày 24 - 27/09/2021) như sau:

- Trên sông Ngàn Sâu tại trạm Chu Lễ đỉnh lũ xuất hiện lúc 15h ngày 25/9 đo được 10,96m (dưới BĐI: 0,44m), biên độ lũ lên 6,97m; tại trạm Hòa Duyệt đỉnh lũ đo được 6,75m (dưới BĐI: 0,75m) xuất hiện lúc 19h ngày 25/9, biên độ lũ lên 3,04m.

- Trên sông Ngàn Phố tại trạm Sơn Diệm, đỉnh lũ đo được là 11,09m (dưới BĐII: 0,41m) xuất hiện lúc 07h ngày 25/09, biên độ lũ lên là 5,85m.

- Trên sông La tại trạm Linh Cảm, đỉnh lũ đo được là 2,71m (dưới BĐI: 1,79m), biên độ lũ lên là 1,87m, xuất hiện lúc 08h ngày 26/9.

Dòng chảy: Dòng chảy trung bình năm 2021 mùa mưa bão lũ thấp hơn so với TBNN từ 15 - 40cm và ở mức xấp xỉ đến thấp hơn so với năm 2020 từ 10 - 20cm cùng thời kỳ.

Hồ chứa: Dung tích các hồ chứa lớn ở khu vực Hà Tĩnh tính đến ngày 29/11/2021 đạt từ 83,2 - 100% (riêng hồ Thượng Sông Trí đạt 44,9%, hồ Đá Hàn 65,8% và hồ Ngàn Trươi đạt 61,4%) so với dung tích thiết kế và đạt từ 90,7 - 102,5% so với năm 2020 (riêng hồ Thượng Sông Trí đạt 59,2%, hồ Ngàn Trươi đạt 68,1%) cùng thời kỳ.

2. Số trận lũ

Năm 2021, số các đợt lũ trong năm ở mức xấp xỉ so với TBNN và thấp hơn so với năm 2020 cùng thời kỳ.

Bảng 1: Phân bố các trận lũ trong năm 2021