I. Tình hình chung

Năm 2022, bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) hoạt động trên Biển Đông ít hơn trung bình nhiều năm (TBNN) cũng như ít hơn năm 2021. Trong năm có 07 cơn bão và 01 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) hoạt động trên Biển Đông ít hơn TBNN 04 cơn và cũng ít hơn năm 2021 là 03 cơn. Bão và ATNĐ năm 2022 xuất hiện hợp quy luật (ngày 28/6) nhưng kết thúc khá sớm (28/10). Năm nay không có bão, ATNĐ đổ bộ trực tiếp đến Hà Tĩnh.

Trong số 07 cơn bão và 01 ATNĐ hoạt động trên Biển Đông, có 03 cơn bão đi vào đất liền nước ta cụ thể: Bão số 2 (MULAN) đi vào đất liền các tỉnh Quảng Ninh - Hải Phòng sáng 11/8; bão số 4 (NORU) đi vào đất liền các tỉnh từ Thừa Thiên Huế - Quảng Ngãi rạng sáng ngày 28/9; bão số 5 (SONCA) đi vào đất liền các tỉnh từ Quảng Nam - Quảng Ngãi sáng sớm ngày 15/10. Tổng lượng mưa (tính từ tháng 6 đến tháng 11/2022) các khu vực phổ biến 1510 - 1992mm, thấp hơn TBNN cũng như thấp hơn năm 2021 cùng kỳ 60 - 98%; riêng khu vực Hương Khê, Linh Cảm, Sơn Diệm và Chu Lễ phổ biến 1941 - 2050mm cao hơn TBNN cũng như cao hơn năm 2021 cùng kỳ 102 - 138%.

II. Những đợt mưa lớn

Do ảnh hưởng kết hợp của một số hình thế gây mưa lớn nên từ tháng 6 đến tháng 11 trên địa bàn tỉnh đã gây ra những đợt mưa lớn như sau:

Đợt 1: Từ ngày 11 đến ngày 15/7, ảnh hưởng rìa Bắc dải hội tụ nhiệt đới có trục qua Trung Trung Bộ nên toàn tỉnh có mưa to đến rất to, lượng mưa phổ biến 105 - 176mm.

Đợt 2: Từ ngày 07 đến ngày 09/9, ảnh hưởng dải hội tụ nhiệt đới có trục qua Bắc Trung Bộ nối vùng áp thấp, sau thành bão số 2 và di chuyển dịch lên phía Bắc nên toàn tỉnh có mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất to, lượng mưa phổ biến 24 - 72mm, riêng Cẩm Nhượng, Kỳ Anh và Hoành Sơn 124 - 191mm.

Đợt 3: Từ ngày 07 đến ngày 10/9, ảnh hưởng rãnh áp thấp có trục qua Bắc Trung Bộ, sau dịch dần xuống phía Nam và hoạt động mạnh kết hợp rìa Nam lưỡi áp cao lục địa tăng cường, nhiễu động đới gió đông trên cao nên toàn tỉnh có mưa to đến rất to, lượng mưa phổ biến 217 - 371mm.

Đợt 4: Từ ngày 21 đến ngày 26/9, ảnh hưởng hội tụ gió trên cao kết hợp áp cao lục địa tăng cường nên toàn tỉnh có mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất

to, lượng mưa phổ biến 107 - 209mm;

Đợt 5: Từ đêm 27 đến sáng ngày 30/9, ảnh hưởng dải hội tụ nhiệt đới có trục qua Trung Trung Bộ, kết hợp hoàn lưu bão số 4, áp cao lục địa tăng cường yếu nên toàn tỉnh có mưa to đến rất to. Vùng núi phía Tây và Tây Bắc phổ biến 309 - 476mm, một số nơi ở đồng bằng ven biển như Hoành Sơn, Kỳ Anh, tp Hà Tĩnh, Thạch Đồng và Cẩm Nhượng 139 - 214mm.

Ngoài ra, còn xảy ra các trận mưa lớn cục bộ trong thời gian ngắn và không liên tục.

Mặc dù năm nay, bão, ATNĐ không ảnh hưởng trực tiếp đến Hà Tĩnh, tuy nhiên những đợt mưa lớn gây thiệt hại không hề nhỏ, đặc biệt là đợt mưa lớn xảy ra từ ngày 27/9 - 01/10/2022.

III. Đặc điểm lũ trên các sông khu vực Hà Tĩnh

1. Đặc điểm lũ

Năm 2022, nhìn chung mùa lũ trên các sông khu vực Hà Tĩnh thời gian xuất hiện phù hợp với quy luật hàng năm nhưng thời gian kết thúc thì khá muộn, khi 23/11 vẫn xuất hiện một đợt lũ nhỏ với đỉnh lũ ở mức dưới BĐI. Năm nay, đỉnh lũ lớn nhất năm trên sông Ngàn Sâu ở mức BĐI đến xấp xỉ BĐII, sông Ngàn Phố ở mức BĐII-BĐIII, sông La ở mức trên BĐI. Số các đợt lũ xảy trên các sông ở mức thấp so với TBNN cũng như thấp hơn so với năm 2021 cùng thời kỳ. Nhìn chung, hầu hết các đợt lũ xảy ra trong năm 2022 đều là lũ nhỏ dưới BĐI, riêng đợt lũ vào ngày 27/9 – 01/10 là nghiêm trọng nhất gây sạt lở ở vùng thượng lưu và ngập lụt ở vùng hạ lưu ảnh hưởng đến dân sinh – kinh tế các khu vực này.

Đặc trưng đợt lũ lớn nhất năm (từ ngày 27/9 - 01/10/2022) như sau:

Trên các sông ở khu vực Hà Tĩnh đã xuất hiện một trận lũ với biên độ lũ lên từ: 6,13 - 9,63m.

- Đỉnh lũ trên sông Ngàn Sâu tại trạm Chu Lễ: 12,63m, xuất hiện lúc 12 giờ ngày 29/9, trên BĐII: 0,13m, biên độ lũ lên: 9,63m; đỉnh lũ tại trạm Hòa Duyệt: 8,20m, xuất hiện lúc 02 giờ ngày 30/9, dưới BĐII: 0,8m, biên độ lũ lên: 6,13m.

- Đỉnh lũ trên sông Ngàn Phố tại trạm Sơn Diệm: 12,66m, xuất hiện lúc 12 giờ ngày 29/9, dưới BĐIII: 0,34m, biên độ lũ lên: 7,61m.

- Đỉnh lũ trên sông La đo được tại trạm Linh Cảm 4,92m trên BĐ1 0,42m xuất hiện lúc 20h ngày 30/9 với biên độ lũ lên: 3,49m.

Dòng chảy: Dòng chảy trung bình năm 2022 mùa mưa bão lũ thấp hơn so với TBNN từ 25 – 39% cũng như thấp hơn so với năm 2021 từ 21 – 23% cùng thời kỳ.

Hồ chứa: Dung tích các hồ chứa lớn ở khu vực Hà Tĩnh tính đến ngày 15/12/2022 chủ yếu đạt từ 79,5 - 100% (riêng hồ Ngàn Trươi đạt 56,0%, hồ Đá Hàn đạt 62,6%) so với dung tích thiết kế và đạt 82,2 - 114,6% so với năm 2021 cùng thời kỳ (riêng hồ Thượng Sông Trí đạt 195,8%).

2. Số trận lũ

Năm 2022, số các đợt lũ trong năm ở mức thấp hơn so với TBNN cũng như thấp hơn so với năm 2021 cùng thời kỳ.

Bảng 1: Phân bố các trận lũ trong năm 2022